"Waarom taal mooi is en literatuur over seks gaat" - Ronald Giphart: Lezing in de aula

Ronald Giphart

Vrijdag 19 februari ’16 waren de docenten lichtelijk in rep en roer, omdat er een beroemde schrijver waarvan ik de naam telkens vergeet naar onze school kwam! Er werd van 14:3

0 tot iets voor 16:00 uur een lezing gegeven door niemand minder dan de schrijver, Ronald Giphart. Voor de docenten wellicht een groot auteur, voor ons meer een 50-jarige opa zoals hij het zelf beschreef. Hij is schrijver van wel honderd boeken, waaronder “Phileine zegt sorry,” “Ik ook van jou,” en “Ik omhels je met duizend armen.” Als je zijn boeken niet kent is het niet heel raar, hij staat er namelijk om bekent om vrij erotische verhalen te schrijven.

Het ging allemaal om de landelijke schrijfwedstrijd die weer bezig is. Leerlingen van 13 tot en met 16 jaar kunnen een brief schrijven naar Anne Frank naar aanleiding van haar dagboek. In de brief vertel je haar hoe de wereld er nu uitziet en in hoeverre het vergelijkbaar was met haar tijd. Ronald Giphart is jurylid en kwam dus ook over de wedstrijd vertellen. Opvallend was dat er alleen maar vwo-leerlingen van 2^e tot en met de 4^e klas aanwezig waren. Havo was schijnbaar geheel uitgesloten van dit project.

Hij begon met een heel verhaal over hoe de taal ooit is ontstaan doordat mensen verschillende geluiden gingen maken als begin van communicatie. Geen idee waar het uiteindelijk over ging, want de voorbeelden die hij gaf waren niet erg goed te plaatsen. Hij eindigde ermee dat onze taal zo goed is ontwikkeld, dat we tegenwoordig het vermogen hebben om dingen te zeggen die we helemaal niet zo bedoeling. Verbeelding heet dat. Ook vertelde hij uitbundig dat wij mensen een verhalenbrein hebben en we dingen leren door verhalen.

“Het mooie van taal is, dat je je gevoelens op papier kan zetten.”

Vervolgens vroeg hij aan de zaal of daar mensen zijn die wel eens iets (vrijwillig) schrijven. Een aantal handen schoten de lucht in, maar er schrijven sowieso meer mensen dan die 5 die hun hand opstaken. Veel mensen schrijven zelf echte verhalen, liedjesteksten, in een dagboek of gewoon korte verhaaltjes over wat er in het dagelijks leven gebeurt. Roland Giphart vindt het zo leuk om te schrijven, omdat je in een boek de vaste patronen van het leven kan veranderen. Wij zijn gewend om in patronen te denken en dat bepaalt ons gedrag en onze verwachtingen. Hij noemt het ook slim als je een verschil in patronen kan registreren. “Lezen en schrijven maakt je slimmer.” Riep hij vol overtuiging uit.

Er was voor de leerlingen ook de mogelijkheid om vragen te stellen. Er begon opeens een raar gesprek over seksuele frustratie, liefde, ruzie en nog meer seks. Dat is waarschijnlijk ook een samenvatting waar de bekendste boeken van Ronald Giphart over gaan. Zijn inspiratie haalt hij voornamelijk uit zijn eigen leven en geeft daar dan een nieuwe draai aan en kan het zo indelen als hij zelf wil. Daarbij zegt hij ook: “Ik kan geen woorden gebruiken die ik niet ken. Ik kan niet schrijven over dingen die ik niet zelf heb meegemaakt.” Dingen die in boeken gebeuren zijn wellicht geen werkelijkheid, maar je moet het toch aan de werkelijkheid koppelen om een verhaal te kunnen schrijven. Zelf houdt hij ook niet echt van het lezen van fantasieboeken. Hij leest liever over de realiteit.

Tussendoor werden er 3 brieven voorgelezen die geschreven waren door leerlingen. 2 voorgelezen door andere leerlingen uit vwo 4 en de laatste door de Nederlands docente, Charlotte Dijkstra. Stuk voor stuk mooie brieven vond Ronald Giphart. Hij zei zelfs dat het zeker kanshebbers waren in de wedstrijd waar hij in jureert.

Opnieuw vragenrondje. Hij zat blijkbaar vroeger op de middelbare school in de klas bij Willem Alexander. “Wat een ongelooflijke kneus was dat.” Hij vond het erg leuk om zijn mening te verkondigen en hij houdt van zijn vrijheid van meningsuiting. Vervolgens vertelde hij een verhaal over dat hij eigenlijk zelf ook best een kneus was. Zijn eerste schrijfwerken werden al getoond in die tijd in zijn eigen schoolkrant, waar hij deel van uitmaakte. Verder is er over zijn jeugd niet veel gezegd.

Wéér over seks. “Waarom gaat literatuur eigenlijk altijd over seks?” Was een vraag uit de zaal. Hij beantwoorde de vraag niet direct, in plaats daarvan draaide hij er een beetje omheen en begon een ander verhaal. Uiteindelijk kwam het erop neer dat het schrijven over seks je laat nadenken over je eigen seksualiteit en het schrijvers dus een soort spiegel voorhoudt van de wekelijkheid.

Vervolgens wakkerde de discussie aan over wanneer een boek nou eigenlijk echt literatuur is. Onze Nederlands docenten konden daar nog wel eens wat van leren. “Literatuur is subjectief,” zei hij. Het verschilt dus per mens of je een boek echt literatuur vindt of niet. Roland vindt dat je zelf moet bepalen welk boek je leest en dan kan je het zelf gaan beoordelen. Zo, geen lezen-voor-de-lijst meer dus!

Al met al was het een interessante middag. Niet elk verhaal was even interessant en soms werd het erg langdradig, maar toch leuk om een schrijver op je school te horen vertellen. Misschien was het ook wel een beetje een aparte man met rare verhalen, maar hij is wel een succesvolle schrijver, dus we kunnen alleen  maar van hem leren.

-          Mira Siderius